U ovoj analizi obrađena je pesma Povratak, koja se takođe nalazi u zbirci Tišina i druge pesme – zbirka Dobriše Cesarića u kojoj pronalazimo dobro poznate Voćka poslije kiše, Oblak, Balada iz predgrađa i Slap.
Analiza pesme
Cesarić je poznat kao pesnik jednostavnog izraza i malih stvari. To uočavamo i u obrađenim pesmama. Sve su pisane jednostavnim jezikom i lako su razumljive, a nose dublje značenje. On uzima jednostavne, svakodnevne motive iz prirode, opisuje njihove lepote i u njima skriva dublja značenja svojih reči. U Cesarićevom stilu pisanja osim jednostavnosti izraza uočavamo i doslednost u formi pesama te doslednost vezanog stiha.
Glavna pitanja koja postavlja, a koja možemo pronaći u svim obrađenim pesmama su pitanja o smislu života, prolaznosti života i životu nakon smrti. Iako se u većini pesama oseća sumorno raspoloženje i nemir te tuga zbog prolaznosti života, dubljim razmatranjem pesama uočavamo da je pesnik pun nade i optimizma jer pronalazi odgovor na svoja pitanja, a taj odgovor su njegova dela koja ostaju nakon njega i koja će mu pružiti mogućnost da živi večno dok god njegova dela nisu zaboravljena.
Elementi dela
Vrsta pesme: lirska misaona pesma
Mesto radnje: neodređeno
Vreme radnje: neodređeno
Tema: povratak na početak
Ideja: ništa ne može da bude tako jednostavno kao što je ljubav
Citati
Pesma „Povratak“ Dobriše Cesarića je filozofsko misaona pesma u kojoj se postavlja pitanje života nakon smrti, ali je ujedno i ljubavna pesma u kojoj pesnik izražava svoju sumnju o obnavljanju stare ljubavi.
Tema pesme je mogućnost novog proživljavanja vlastitog života i ljubavi, ali nesigurnost pesnika želi li to. Nagoveštaj teme možemo videti već u prvoj strofi „Još bi nam mogla desiti se ljubav/Desiti-velim/Ali ja ne zna da li da je želim/Ili ne želim“.
Pesma se sastoji od šest strofa po osam stihova pa možemo primetiti da pesnik kroz cijelu pesmu ostaje dosledan formi pesme koju je postavio na početku. Pesma je pisana vezanim stihom uz povremenu rimu i stalan broj naglašenih slogova.
Odlika pesme je jednostavnost izraza, ali u toj jednostavnosti pronalazimo dublje značenje. Postavlja se pitanje o životu posle smrti i proživljavanju sopstvenog života ponovno, ponavljanjem istih koraka kojim je već živeo svoj život. Pesnik izražava svoju sigurnost u mogućnost ponavljanja života nakon smrti u kojem se može sresti s bivšim ljubavima, ali nije siguran želi li to.
Prva strofa pesme ponavlja se na kraju, dakle prva i zadnja strofa su jednake, ali nose različito značenje. Na početku pesme pesnik izražava svoju nesigurnost u obnavljanje stare ljubavi i ponovno proživljavanje života, kao i sumnju u ljudsku spoznaju, a na kraju ponavlja te iste reči, ali kao zaključak na kraju svog životnog puta. Sad je siguran da postoji mogućnost ponovnog proživljavanja života, ali sprečava ga vlastita neodlučnost. Zadnjoj strofi prethode dva reda isprekidanih crta koja predstavljaju celi njegov život.
Ciklična struktura pesme koja je ostvarena istom strofom na početku i na kraju pesme i motiv kruga kao temeljni motiv u pesmi, predstavljaju savršenu kompoziciju kojom se želi preneti misao da se sve u životu ponavlja i da ne postoji izlaz iz tog začaranog kruga.
Stalnih brojem naglašenih slogova u pesmi ostvaruje se ujednačen ritam, a tome doprinosi i povremena rima (znanje-sanje, velim-želim, hlapi-kapi, rime-ime), aliteracija (niko, niko ništa ne zna) i stalna ponavljanja (niko, niko ništa ne zna; u moru života što vječito kipi, što vječito hlapi, sastaju se opet, sastaju se opet možda iste kapi).
Iako je pisana jednostavnim izrazom, jezikom koji je lako razumljiv, dublje značenje možemo tražiti u metaforama i personifikacijama kojima pesnik naglašava i dočarava brojne pesničke slike. „U moru života što vječito kipi, što vječito hlapi, sastaju se opet možda iste kapi“, ovom metaforom vizuelno nam je dočarao pesmu, a poistovećujući ljude s kapima i život s morem izrazio je svoju poruku o brojnim mogućnostima večnog života i ponovnih ljubavi. Svestan je prolaznosti života (ali vrijeme se kreće, no vrijeme se kreće), ali to izražava na optimističan način, kontrastom između mogućeg i nemogućeg, za čiji izbor smo sami odgovorni.
Biografija: Dobriša Cesarić
Dobriša Cesarić rodio se u Požegi 10. januara 1902. godine. Detinjstvo je proveo u Osijeku gde se s porodicom preselio kada je imao tri godine. U Osijeku je pohađao i osnovnu školu.
1916. godine s porodicom se preselio u Zagreb. U Zagrebu je završio realnu gimnaziju te je odmah nakon toga upisao studije prava. Pravo je ipak ubrzo zamienio studijama filozofije, a radio je kao lektor, književnik i urednik.
Glavninu njegovog književnog stvaralaštva činilo je pesništvo. Osim toga radio je kao prevodilac, prevodeći s nemačkog, bugarskog, ruskog i slovenskog jezika.
Prvu pjesmu naziva „I ja ljubim…“ objavio je još 1916. godine, a prva pesma objavljena u književnom časopisu „Kritika“, zvala se „Buđenje“ i objavljena je 1920. godine.
Nakon 1920. godine njegove pesme izlazile su u mnogim časopisima.
Prva zbirka pesama zvala se „Lirika“ i objavljena je 1931. godine. Kasnije je objavio još „Osvijetljeni put“, „Spasena svjetla“, „Moj prijatelju“, „Slap“, „Povratak“, „Voćka poslije kiše“ i mnoge druge. Svojim pesmama prikazao nam je svoja razmišljanja o životu i otkriva nam životne radosti, boli i lepote.
Bio je član Jugoslovenske akademije znanosti i umetnosti. Umro je 1980. godine u Zagrebu.
Autor: J.I.
